16th Sunday after Pentecost - Exaltation of the Precious
and Life-giving Cross
16-та Недела по Педесетница - Воздвижение на
Чесниот Крст - Крстовден
GOSPEL READING: John 12:28-36
28 Father, glorify Your name.”
Then a voice came from heaven, saying, “I have both glorified it and will glorify it again.”
29 Therefore the people who stood by and heard it said that it had thundered. Others said, “An angel has spoken to Him.”
30 Jesus answered and said, “This voice did not come because of Me, but for your sake. 31 Now is the judgment of this world; now the ruler of this world will be cast out. 32 And I, if I am [a]lifted up from the earth, will draw all peoples to Myself.” 33 This He said, signifying by what death He would die.
34 The people answered Him, “We have heard from the law that the Christ remains forever; and how can You say, ‘The Son of Man must be lifted up’? Who is this Son of Man?”
35 Then Jesus said to them, “A little while longer the light is with you. Walk while you have the light, lest darkness overtake you; he who walks in darkness does not know where he is going. 36 While you have the light, believe in the light, that you may become sons of light.” These things Jesus spoke, and departed, and was hidden from them.
***
ЕВАНГЕЛСКО ЧЕТИВО: Јован 12, 28-36
28. Оче, прослави го името Свое!” Тогаш дојде глас од небото: „И Го прославив, и пак ќе Го прославам.” 29. А народот што стоеше, кога го чу тоа, велеше: „Загрми”, други, пак, рекоа: „Ангел Му прозбори.” 30. Исус одговори и рече: „Не заради Мене беше овој глас, но заради вас. 31. Сега е судот на овој свет; сега кнезот на овој свет ќе биде истеран надвор. 32. И кога Јас ќе бидам издигнат од земјата, сите ќе ги привлечам кон Себе.” 33. А ова го зборуваше за да покаже со каква смрт ќе умре. 34. Народот Му одговори: „Сме слушале од Законот, дека Христос вечно ќе постои, а како Ти велиш оти Синот Човечки треба да биде издигнат? Кој е Тој Син Човечки?” 35. Тогаш Исус им рече: „Уште малку време Светлината е со вас; одете дури има светлина, за да не ве опфати мракот; а кој оди по мрак, не знае каде оди. 36. Додека ја имате Светлината, верувајте во Светлината, за да бидете синови на Светлината!” Штом го рече тоа, Исус се отстрани и се сокри од нив.
***
HOMILY
On the Elevation of the Holy Cross
By Father Alexander Schmemann On September 14th, for centuries, when the feast of the Elevation of the Cross was celebrated in cathedrals, the bishop would take his place in the center of the church and, surrounded by a great assembly of clergy, would majestically raise the cross high over the crowd and bless the worshippers on all four sides of the church while the choir thundered in response, “Lord have mercy!” This was the celebration of Christian empire, an empire born under the sign of the Cross on that day when Emperor Constantine saw a vision of the Cross high in the sky and heard the words, “In this sign conquer…” This is the feast of Christianity’s triumph over kingdoms, cultures, and civilizations, the feast of that Christian world which now lies in ruins, still crumbling before our very eyes.
Yes, the solemn, ancient rite will once again be celebrated this year. The choir will still be joyfully singing that “the Cross is the strength of kings, the Cross is the beauty of the universe.” But today, the tumultuous metropolis surrounding the church does not participate in that hidden triumph and is completely unconnected to it. Its millions of inhabitants will go on with their normal lives and their usual ups and downs, interests, joys, and sorrows, with no reference whatsoever to the goings-on within the church building. Why then do we keep repeating words about universal triumph, and singing over and over again that the Cross is unconquerable? Sadly, we have to admit that many, many Christians are unable to answer this question. They are accustomed to seeing the church in exile and on the margins of life, exiled from culture, life, schools, and from everywhere. Many Christians are content and undisturbed when the authorities contemptuously allow them to “observe their rites” as long as they are quiet and obedient, and do not interfere in the building of a world where there is no Christ, no faith, and no prayer. Those tired Christians have almost forgotten what Christ said on the night He went to the Cross: “In the world you have tribulation, but take courage, I have overcome the world” (Jn. 16:33).
It seems to me that we continue to celebrate the Elevation of the Cross and repeat ancient words of victory not simply to commemorate an old battle that was won, or to recall a past that no longer exists, but in order to reflect more deeply on the meaning of the word “victory” for Christian faith. It may be that only now, stripped as we are of outward power and glory, government support, untold wealth, and of all apparent symbols of victory, are we capable of understanding that all of this was, perhaps, not genuine victory. Yes, the cross raised above the crowds was in those days covered with gold and silver and adorned with precious stones. Yet neither gold, nor silver, nor precious stones can erase the original meaning of the Cross as an instrument of humiliation, torture, and execution on which a man was nailed, a man rejected by all, gasping from pain and thirst. Do we have the courage to ask ourselves: if all those Christian kingdoms and cultures died, if victory was replaced by defeat, was it not because we Christians became blind to the ultimate meaning and genuine content of Christianity’s most important symbol? We decided that gold and silver would be allowed to eclipse this meaning. And we decided as well that God desires our worship of the past.
To honor the Cross, to raise it up, to sing of Christ’s victory: does this not mean, above all, to believe in the Crucified One and to believe that the Cross is a sign of staggering defeat? For only because it is a defeat, and only to the measure it is accepted as defeat, does the Cross become victory and triumph. No, Christ did not enter the world to win outward victories. He was offered a kingdom, but refused. And at the very moment of His betrayal to death, He said: “Do you think that I cannot appeal to my Father, and He will at once send me more than twelve legions of angels?” (Mt. 26:53). Yet, Christ was never more a king than when He walked to Golgotha carrying His own cross on His shoulders while the hate-filled and mocking crowd surrounded Him. His kingship and power were never more obvious than when Pilate brought Him before the crowd, dressed in purple, condemned to a criminal’s death, a crown of thorns on His head, and Pilate telling the raging mob: “Behold your king.” Only here can the whole mystery of Christianity be seen, for Christianity’s victory resides within the joyful faith that here, through this rejected, crucified and condemned man, God’s love began to illumine the world and a Kingdom was opened which no one has power to shut.
Each of us, however, must accept Christ and receive Him with all our heart, all our soul, and all our hope. Otherwise, outward victories are all meaningless. Perhaps we needed this outward defeat of the Christian world. Perhaps we needed poverty and rejection to purge our faith of its earthly pride and of its trust in outward power and victory, to purify our vision of the Cross of Christ, which is raised high above us even when neither we nor the world can see it. In spite of everything, the Cross is still elevated, exalted, and triumphant. “The Cross is the beauty of the universe.” For in whatever darkness people find themselves, and however great the outward triumph of evil in this world, the heart still knows and hears the words, “Take courage, I have overcome the world.”
***
БЕСЕДА
Воздвижение на Чесниот Крст
Отец Александар Шмеман
Со векови на денот на Воздвижението, односно Воздигнувањето на Чесниот Крст, архијереите, стоејќи среде црквата, окружени од мноштвото свештеници, го издигале Крстот високо над главите на соборот на верни, додека хорот во тоа време громогласно пеел „Господи, помилуј!” Тоа бил празникот на христијанското царство, кое се родило под закрилата на Крстот, во денот кога царот Константин го видел Крстот над кој пишувало: „Со ова ќе победиш…”
Тоа е благден на победата на христијанството над царствата, културите и цивилизациите, свет ден на оној христијански свет кој се распаднал, се распаѓа пред нашите очи.
Да, и оваа година, како и секоја, ќе се изврши овој торжествен древен обред. И хорот радосно ќе пее: „Крстот е сила на царевите, крстот – е убавина на вселената”. Но околу храмот во кој служиме ќе трешти огромниот град, кој е рамнодушен кон денот кој се празнува, градот кој нема апсолутно никаква врска со славата што се слави. Милионите луѓе ќе продолжат да си го живеат својот секојдневен живот, со неговите грижи, интереси, радости, таги, немајќи никаков однос со она што се извршува во храмовите.
Зошто се осмелуваме да ги повторуваме овие зборови на победата, повторувајќи ги пак и пак за Крстот, дека тој е – неуништлива победа? За жал, треба да се признае дека многу Христијани не би знаеле да одговорат на овие прашања. Повеќето Христијани како да се навикнале на тоа, Црквата да биде изгонета на маргините на животот, да биде протерана од културата, од животот, од училиштата – од секаде.
Многу Христијани се задоволни со тоа што со презир им е дозволено да ги „исполнат своите обреди”, под услов да се однесуваат тивко и послушно, да не му пречат на светот да го гради својот живот – обезбожен, обесхристовен, обезверен, обезмолитвен. Ваквите изморени Христијани, веќе и не се сеќаваат што рекол Христос ноќта пред Распетието: „Во светот ќе имате жалости, но не плашете се, зашто Јас го победив светот”.
Но, ми се чини, нашето славење на Воздвижението на Крстот, повторувањето на древните зборови на победата и торжеството, сето тоа не е за само да си спомнеме за победата во минатото, да си спомнеме за тоа што било и што повеќе не е. А за тоа, би требало подлабоко да се водлабочиме околу смисолот кој овој збор – зборот „победа” го има во христијанската вера. Можеби, само денес, кога сме лишени од надворешната сила, надворешната победа, подршка од власта, небројни богатства, лишени од сѐ она што се чинело символ, знак на победа, – ние сме способни да сфатиме дека, можеби, се тоа и не била вистинска победа. Да, со злато, сребро и скапоцени камења бил украсен оној Крст кој преку рацете на свештениците се издигал над човечката толпа, но ниту златото, ниту среброто, а ниту скапоцените камења не се способни да го затемнат вистинскиот и првичен смисол на Крстот: орудие за страшна и мачна казна, на кое со клинци бил закован осуденикот, кој умирал задишан од бол и жед, бивајќи отфрлен од сите.
Да собереме храброст, и да се запрашаме: „Зар не згаснале поради тоа сите тие христијански царства и култури, зар не се превртела во пораз победата, токму поради тоа што ние, Христијаните, сме станале глуви и слепи за крајниот смисол, крајната содржина на Крстот како главен символ на Христијанството, што помисливме дека со злато и сребро може да го потиснеме суштинскиот смисол на Крстот, што помисливме дека она што Бог го бара од нас е – просто славење на минатото? Но да се почитува Крстот, да се подигне, да се пее за Христовата победа на благденот на Воздвижувањето на Чесниот Крст, значи, пред сѐ, да се верува во Распнатиот Христос, да се верува во тоа дека крсниот знак е знак на еден сепотресен, и истовремено, сеединствен пораз, кој – само во силата на овој пораз, само во мерата во која го примаме како пораз – станува победа и торжество. Не, Христос не дојде во светот за да донесе некаква надворешна победа: Нему при рака Му беше сета сила на Царството Божјо, но Тој се одрече од неа. Во моментот на Неговото предавање на смрт, Тој рече: „Зар мислите дека Јас не можам да измолам од Мојот Отец да ми испрати легиони на ангели, кои би ме заштитиле?” (Мт. 26,53).
Но никогаш Христос не беше повеќе Цар отколку тогаш, кога – бивајќи окружен со злобната и занишана толпа која Го хулеше – се искачуваше кон Голгота, носејќи го на грбот Крстот Свој. Никогаш не беше толку очигледна Неговата царственост и царска сила, како во оној час, кога Пилат Го изведе пред толпата, облечен во багреница, осуден на срамна смрт како престапник, со трнов венец на главата, кога Пилат рекол на збеснатата толпа и’ рече: „Еве ви Го Царот ваш!” Бидејќи, каде се наоѓа сецелата тајна на Христијанството, а со тоа и неговата победа, ако не во радосната вера дека преку отфрлениот, распнатиот и осудениот Христос, во светот засветли љубовта, се откри Царството Божјо над кое никој и ништо од светот нема власт? Сѐ што треба да направиме, е да Го прифатиме Христа – со сето наше срце, со сета наша вера, и со сета наша надеж. Ако го нема ова, секоја наша надворешна победа останува сосем бессмислена. И можеби тој надворешен пораз на христијанскиот свет, тоа осиромашување и отфрлање, на некој начин ни биле и неопходни, за да се очисти нашата вера од секоја земна надменост, од надежта на надворешната сила, на надворешната победа. За да се очисти нашето видување на Крстот Христов, кој се вознесува над нас и над светот, дури и кога ние и светот не го гледаме. Се крева и победува Крстот Христов, без разлика на сѐ. „Крстот е убавина на вселената”. И во каква и темнина да се наоѓа човекот, колку и навидум во светот да торжествува злото надворешно, срцето на христијанинот го познава и слуша гласот Христов кој говори: „Не бојте се, оти го победив светот!”.